Osmanlı'da İkamet Elçilikleri
3. Selim dönemine kadar Osmanlı İmparatorluğu’nda daimi elçilikler yoktu. Onun yerine sadece belli bir meselenin çözümü için yabancı ülkelere gönderilen fevkalade elçiler vardı. Bu elçiler de işlerini halleder halletmez memlekete geri dönerlerdi. Gittikleri yerlerdeki izlenimlerini sefaretnameler halinde yazarlardı. Avrupalı devletlerin ise Osmanlı İmparatorluğu'nda daimi elçilikleri bulunurdu. 3. Selim ‘e kadar daimi elçi bulundurulmamasının nedenleri Osmanlı İmparatorluğu'nun kendi elçisini bulundurmadığı devletlerin elçilerinin bulunmasını şeref bilip,saygı nişanesi kabul etmesi, kendi kendine yeterlilik politikası benimsemiş olması, Türklerin dini sebeplerden Avrupa ‘da yaşamasının zor hatta günah olması ve Avrupa ‘nın üstünlüğünün anlaşılamamış olmasıdır.
3. Selim’ ün şehzade iken başladığı Avrupa devletlerini tanıma çalışmaları sayesinde diplomasi alanındaki bu yeniliği düşündüğü söylenilebilir. Ayrıca haber almadaki yetersizlik de ek daimi elçilik kurmasına sebep olmuştur. Çünkü Avrupa haberleri Eflak ve Buğdan beyleri ile yabancı elçilerin tercümanlarıyla devamlı temas halinde olan Divan-ı Humayun tercümanları aracılığıyla öğreniliyordu. Ancak Eflak ve Buğdan beyleri Rus etkisi altında kalmaları da daimi elçiliklerin kurulmasını gerekli kılıyordu.
İlk ikamet elçiliği ve ilk ikamet elçisi
İlk kurulan elçilik Londra elçiliği idi.1792 yılında Yusuf Agah Efendi Londra’ya hareket etmişti. Ardından 2 yıl sonra da Afif Efendi Viyana’ya,Giritli Ali Efendi de Berlin’e gönderildiler. İlk Paris Büyükelçisi Moralı Esseyit Ali Efendi ise 1796 yılında görev yerine gönderilmiştir. Böylece İngiltere, Avusturya, Prusya, Fransa ‘da ilk ikamet elçilikleri kurulmuştu. Elçilerin gittiği yerde en az 3 yıl kalmaları kararlaştırılmıştı.
Osmanlı devleti ikamet elçiliği esaslarını bilmiyordu, bu nedenle öğrenilmesi için tedbirler alınması kararlaştırıldı. Ziştovi Barışı’ndan sonra Ebubekir Ratip Efendi Avusturya ‘ya fevkalade elçi olarak gitmiş ve devlet müesseseleri hakkında araştırmalar yapmıştı. Ancak bunlar ikamet elçiliği ile ilgili ayrıntılı bilgi vermemekte idi.Bu bilgileri elde etmek için İngiltere ‘nin İstanbul elçisi ile görüşülmeye karar verildi. Bu görüşme ile elçi tayininde yapılması gereken formalite, elçinin gittiği yerde göreceği itibar, elçinin hangi yoldan gideceği, ve elçinin rütbesi ile ilgili gerekler öğrenilmiş oldu.
1806 yılında Osm. Napolyon’un İmparatorluğu’nu tanımış ve Esseyit Ali Efendi’den sonra gönderilen Halet Efendi’nin yerine Paris Büyükelçiliği’ne Muhip Efendi’yi tayin etmiştir. Muhip Efendi’nin tayini ile ilk daimi elçiliğin kurulmasından 14 yıl sonra bir talimatname hazırlanmıştır. Talimatnamede elçilerin nelere dikkat edileceği belirtilmektedir.
Dikkat edilecek konular şunlardır;
* Elçi gidilen yerdeki merasimler
* Osmanlı elçisinin disiplini
* Elçinin gidilen ülkedeki halk ve devlet adamları ile kaynaşması
* Elçinin kendi devletinden her fırsatta bahsetmesi
* Osmanlı elçisi ve memurlarının başlıca görevleri
* Osmanlı elçisinin diğer devletlerin elçileriyle münasebetleri
Muhip Efendi 3. Selim döneminin son ikamet elçisiydi. Bu dönemde elçiliğin acemi aşamaları geçirildiğinden büyük başarılar sağlanamamış olsa da daimi elçiliklerin kurulmuş olması diplomasi tarihimiz için bir dönüm noktasıdır.
Bu sayfaya link ver !
Konu Başlıkları:
3.Selim,
Bürokrasi Tarihi
0 yorum:
Bu sayfada bir iz bırakın, yorum yapın !